Sual: Amerikada bazar günlәri televiziyada katolik kilsәlәrinin proqramı verilir. Xәstәlik sәbәbindәn kilsәdә iştirak edә bilmәyәnlәr üçün nәzәrdә tutulmuş bu proqramda keşişlәr belә dua edirlәr: “Pәrvәrdigara, biz sәnә iman gәtirmişik; İsadan başqa sәnә mәnsub bir kәs tanımırıq; Biz sәnin oğlun İsaya etiqad edirik.” Bәli, mәsihilәrin İsa ilә bağlı etiqadları belәdir. Bәs biz müsәlmanlar nә üçün İsanı Allahın oğlu hesab etmirik?

Suаl: Еlmi mütаliәlәr insitutunun rәisi Sеyyid Әbdüllәtif öz mәqаlәsindә yаzır ki, İslаm Pеyğәmbәri (s) Pеyğәmbәrliyә çаtmаmışdаn qаbаq yаzıb охumаğı bаcаrırdı. О bunu müәyyәn dәlillәrlә dә әsаslаndırır. Аlim bildirir ki, Pеyğәmbәrin (s) sаvаdsız оlmаsı hаqqındа yаyılаn mәlumаtlаr оnun şәхsiyyәtinә qаrşı böyük bir zülmdür. Bәs hәqiqәt nеcәdir?

Suаl: Şübhәsiz ki, Аllаh hәr şеyә qаdirdir. “İnnәllаhә әlа kulli şәyin qәdir”, yәni “hәqiqәtәn, Аllаh hәr şеyә qаdirdir” cümlәsi hәr bir аllаhpәrәst fәrd üçün qәnаәtеdicidir. Bununlа bеlә, Аllаh-tәаlаnın bәzi işlәri bаcаrmаdığı tәsәvvür оlunа bilәr. Bеlә hаllаrdа Аllаhın sоnsuz qüdrәtә mаlik оlduğunu nеcә еtirаf еdәk vә Оnu hәr işә qаdir kimi tаnıyаq?

Suаl: Bu suаl tәәccüblü dә görünә bilәr. Mәşhur ingilis filоsоfu Bеrtrаn Rаssеl (1872-1970) yаzır: “Gәnclik dövründә Аllаhа inаnırdım vә әn güclü dәlilim bu idi ki, әtrаfdа müşаhidә еtdiklәrimin hәr birinin sәbәbi vаr. Sәbәblәr zәncirini hаlqаhаlqа tutаrаq irәlilәsәk vә ilkin hаlqаyа çаtsаq, bu hаlqаnın Аllаh оlduğunu görәrik. Аmmа sоnrаdаn bu әqidәmdәn dаşındım. Düşündüm ki, hәr bir vücudun sәbәbi vә yаrаdаnı vаrsа, аllаhın dа sәbәbi vә yаrаdаnı оlmаlıdır.” Bu irаdın әn qısа vә аydın cаvаbı nәdir?

Sual: Tarixçilәr vә mühәddislәr yazırlar ki, imam Hәsәnin (ә) xeyli zövcәsi olmuşdur. Bu mәlumat doğrudurmu?

Fani, zamanda qərar tutan, ömrünü yaşamış, dövrünə təslim olan, dünyanı məzəmmət edən, ölülərin məskənində yaşayan və sabah ondan (dünyadan) onlara pənah aparacaq atadan həlak olanların yolunda addımlayan, xəstələrin (nəfsi xəstə olanların) məqsədi, günlərin girovu, müsibətlərin hədəfi, dünya qulu, qürur taciri, arzuların rəqibi, meyitlərin əsiri, kədərlərin müttəfiqi, hüzünlərin yoldaşı, fəlakətlərə heykəl, şəhvətlərə məğlub olan və ölülər xəlifəsinin yaşadığı dünyada yetişməsi mümkün olmayana ümid bəsləyən oğluna:

Qısa cavab:

Quran ayələrindən və çoxsaylı hədislərdən aydın olur ki, qiyamət günü şəfaət edənlər müxtəlif olacaqlar. Hədislərdə bu məsələyə geniş yer verilib. Sayca az olmayan bu hədislərə nəzər saldıqda şəfaətçilər arasında Məhəmməd peyğəmbəri (s), digər peyğəmbərləri, mələkləri, imamları və onların həqiqi davamçılarını, şəhidləri, alimləri, Quranı və ibadətləri onların arasında görə bilərik.

1. Muhəmməd ibn Əli nəql edir ki, Peyğəmbər (s) buyurdu:

“Ey Əli, kim məni həyatda ikən və ya ölümümdən sonra yaxud səni həyatda ikən və ya öldüyündən sonra, yaxud oğlanlarını həyatda ikən və ya öldüklərindən sonra ziyarət etsə, həmin şəxsi qiyamət gününün qorxu və çətinliklərindən xilas edəcəyəm və mənimlə birgə gedəcəyim yerə daxil olacağına zəmanət verirəm”.

Həzrət Əli (ə) “Bərzəx”-in ən yaxşı və dürüst təsvirini “Nəhcül-bəlağə” əsərində Təkasur surəsinin 1 və 2-ci ayələrini yəni, “أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ” “(Ey qafil insanlar!) Çoxluq (mal-dövlət, oğul-uşaq və qohum-əqraba çoxluğu) ilə öyünmək sizi o qədər şirnikləndirdi (başınızı o qədər qatdı) ki, Hətta (məzarlarda yatan ölülərinizi sayıb, onların da çoxluğu ilə fəxr etməyiniz üçün) qəbirləri ziyarət etdiniz. (Və ya axirətiniz üçün əsla çalışmadan) ölüb getdiniz (ölənə qədər bu halınızda davam etdiniz)” - ayəsini oxuduqdan sonra vermişdir.

Mərhəmətli, rəhmli Allahın adı ilə!

Səhifeyi Səccadiyyə dördüncü imam Hz. Əli ibn Hüseyn, Səccadın (ə.s) dualarından təşəkkül tapmış kitabdır. Kitabın əsas mövzusu dualar və dualar məzmunca düzgün etiqadi məsələlər, fiqhi hökmlər və əxlaqi qaydalardan ibarətdir. İslam dininin eləcə də Şiə aləminin əsas möhkəm dini ədəbiyyatı və dini biliklərin mənbəyi (qaynağı) sayılan bu kitabda dini müxtəlif sahələr üzrə araşdırmaq mümkündür. Ümumiyyətlə Ramazan ayı haqqında olan məlumatları müfəssəl şəkildə öyrənmək üçün Səhifeyi-Səccadiyyənin 44-cü və 45-ci dualarına müraciət etmək lazımdır. Bu yazıda Ramazan ayı, ayın fəzilətləri və faydaları, bu ayda yerinə yetirilməsi vacib və müstəhəb olan əməllər, orucun vaxtı, əhkamı, muftiratı, dərəcələri və Fitr bayramı və sair mövzulara dair duaların tərcüməsini təqdim edirik.

Mərhəmətli, rəhmli Allahın adı ilə!

Oruc müsəlmanlara Peyğəmbərin (s) Mədinəyə hicrətindən iki il sonra vacib buyuruldu. Ayə nazil oldu ki, “Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən əvvəlki ümmətlərə vacib edildiyi kimi, sizə də vacib edildi ki, (bunun vasitəsilə) siz pis əməllərdən çəkinəsiniz!” (Bəqərə-183).

Mərhəmətli, rəhmli Allahın adı ilə! İnsani keyfiyyətlərdən sayılan və dini ədəbiyyatda xüsusi yer alan sifətlərdən biri də həyadır. Həya insan həyatının necəliyində təsirlidir. Cəmiyyətin istiqamətlənməsində və formalaşmasında önəmli rol oynayır. Həya dini ədəbiyyatda təqva, ismət, iffət və digər əxlaqi keyfiyyətlərlə sıx əlaqəlidir. Həm fərdi, həm də cəmiyyət arasında həyaya riayət etmək fərdin və cəmiyyətin qorunmasınına gətirib çıxarar.

1. “Qəlb” sözünün leksik mənası

Ərəb dilində qəlb (ürək) dəyişilmə və çevrilməyə deyilir(1). “Lisanul-ərəb” və “Əl-Misbahul-munir” əsərlərində qəlb bədən üzvü mənasında işlədildiyi kimi, ağıl mənasında da işlədilmişdir (2).

İmamiyyənin fəxr edəcəyi məqamlardan biri də İmam Əli (ə) kimi bir şəxsiyyətə bağlı olmalarıdır. O, nəhv elminin banisi olmuşdur. Şiə məzhəbinə mənsub olan Əbuləsvəd Duvəli bu elmi ondan öyrənmişdir. İmam Əli (ə) tovhid və ədl (ilahi ədalət) mövzusunda danışan və hər şeyi izah edən ilk şəxsdir. O, hədisi-şərif barəsində danışan və hədis nəql edənləri qismlərə bölən ilk şəxsdir. İmamiyəyə müxalif olanlar onun aşağıdakı bəlağətli sözünə utanaraq işarə etmiş və mənbəsini bildirmədən qeyd etmişlər. Halbuki həmin söz şiə olan Şərif Rəzinin "Nəhcül-bəlağə", "əl-Kafi" və ya Səduqun kitablarından iqtibas olunmuşdur.

“Lillah summə lit-tarix” (“Allah, sonra da tarix naminə”) kitabının müəllifi, guya keçmiş şiə olan Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Bununla kifayətlənir və Fatimə (s.ə) ilə əlaqədar rəvayətlərə keçirik:

“Lillah summə lit-tarix” (“Allah, sonra da tarix naminə”) kitabının müəllifi, guya keçmiş şiə olan Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Digər məsələlərə də nəzər salmaq üçün yalnız Peyğəmbərlə (s) əlaqəli olan bu altı rəvayətlə kifayətlənirəm. Onlar Əmirəl-möminin (r.a) barədə də belə rəvayətlər nəql ediblər. Onlardan bir neçəsi belədir:

“Allah, sonra da tarix naminə” kitabının müəllifi, guya keçmiş şiə olan Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Səduq Rzadan (r.a) Uca Allahın “Xatırla ki, bir zaman Allahın nemət verdiyi və sənin özünün nemət verdiyin şəxsə (Zeyd ibn Harisəyə): “Zövcəni (Zeynəb bint Cəhşi) saxla (boşama), Allahdan qorx!” -deyir, Allahın aşkar etdiyi şeyi ürəyində gizli saxlayır və adamlardan qorxurdun” ayəsi barədə belə söylədiyini nəql edir: “Rza ayəni təfsir edərək deyir: “Peyğəmbər (s) bir iş üçün Zeyd ibn Harisənin evinə getdi. Bu zaman Zeydin zövcəsi Zeynəb bint Cəhşi çimərkən gördü və ona dedi: “Səni (belə) xəlq edən pak və münəzzəhdir!” (“Uyunu əxbarir-Rza”, səh.113).

“Lillah summə lit-tarix” (“Allah, sonra da tarix naminə”) kitabının müəllifi, guya keçmiş şiə olan Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Mötəbər kitablarımızı oxuduğumuz zaman orada olduqca təəccüblü və qəribə faktlarla qarşılaşırıq. Bəlkə də “Biz şiələrin kitabları Əhli-Beyti (ə) və Peyğəmbəri (s) bədnam edir və ləkələyir” deyilsə, bizlərdən heç biri onun sözünü təsdiqləməz. Bu faktları sizə təqdim edirik:

“Lillah summə lit-tarix” (“Allah, sonra da tarix naminə”) kitabının müəllifi, guya keçmiş şiə olan Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Qeyd etdiyimiz mətnlərdən (baxmayaraq ki, mövzu ilə bağlı bir çox mətni ümumiyyətlə təqdim etmədik) aşağıdakı nəticələri əldə edirik:

“Lillah summə lit-tarix” (“Allah, sonra da tarix naminə”) kitabının müəllifi, guya keçmiş şiə olan Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Allah, sonra da tarix naminə” kitabının müəllifi Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“İmam Hüseyn (ə) şiələrinə bədduasında belə deyir: “İlahi, əgər onları hələ bir müddət də yaşatsan, onları bir-birindən ayırıb firqələrə böl, düşüncələrini müxtəlif et və dostlarını onlardan əsla razı salma! Belə ki, onlar bizə yardım etmək üçün buraya dəvət etdilər, sonra da düşmənçilik göstərib bizi öldürdülər” (“əl-İrşad”, Müfid, səh.241).

Müəllif yazır: Əmirəl-möminin dedi: “Ey kişilikdən nişanəsi olmayan namərdlər! Ey ağlı uşaq və bəy otağına təzə girmiş qadın ağlı kimi olanlar! Ey kaş mən sizləri nə görə, nə də tanıyaydım. And olsun Allaha, sizi tanımağın nəticəsi peşmanlıq, qəm və qüssədir... Allah sizləri məhv etsin ki, mənim ürəyimi qan etdiniz, sinəmi qəzəblə doldurub-daşırdınız. Aldığım hər nəfəsdə mənə qəm və hüzn yedirtdiniz. Mənə itaətsizlik, etinasızlıq edərək tədbirimi pozub, puç etdiniz, bunun nəticəsində də Qüreyş “Əbu Talibin oğlu igiddir, ancaq müharibə aparmaq qaydasını bilmir” dedilər... Ancaq fərmanına itaət olunmayanın, hökmünə əməl edilməyinin əlacı yoxdur” (“Nəhcul-Bəlağə”, səh.70-71).

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Biz şiələrin nəzərində Əhli-Beytə bağlı olduğumuz fikri geniş yayılmışdır. Şiə məzhəbi bütünlüklə (bizim düşüncəmizə görə) Əhli-Beytə məhəbbət üzərində qurulmuşdur. Əhli-sünnədən uzaqlaşmağımız, səhabələri, xüsusilə də ilk üç xəlifəni və Əbu Bəkrin qızı Aişəni lənətləməyimiz də onların Əhli-Beytə qarşı tutduqları mövqelərinə görədir. Bütün şiələrin – kiçiklərin, böyüklərin, alimlərin, cahillərin, qadınların və kişilərin düşüncəsində qərar tapmış düşüncə səhabələrin Əhli-Beytə zülm etdikləri, qanlarını axıtdıqları və ehtiramlarını tapdadıqlarıdır”.

Ayətullah Şubeyri Zəncani özünün “Dəryadan bir damla” adlı 3 cildlik əsərində Ayətullah Xomeyni və Ayətullah Xoyinin münasibətləri haqqında xatirələrini belə nəql edir:

Əhli-sünnə tarixçisi İbn Quteybə əd-Dinəvari (vəfat tarixi 276 h.) hədis alimlərinin Əmirəlmöminin Əli bin Əbu Talibin (ə) fəzilətləri barədə yürütdükləri siyasət barədə belə deyir:

Tanınmış vəhhabi tarixçi Osman bin Abdullah bin Bişr ən-Nəcdi əl-Hənbəli “Unvanul-məcd fi tarixi Nəcd” kitabında təkfirçi vəhhabilərin müqəddəs Kərbala şəhərinə hücumları və orada törətdikləri faciə barədə danışarkən hicri 1216-cı ilin hadisələrini qeyd edərək belə deyir:

Bu kiçik məqalədə Əməvilər tərəfindən Əmirəlmömininə (ə) lənət olunması barədə rəvayətin "Səhih-Buxari"də necə təhrif olunmasını və saxtalaşdırılmasını müşahidə edəcəyik.

Gəlin təhrifdən və saxtakarlıqdan uzaq olan hədisin orjinalını "Səhih Müslim"dən oxuyaq.

Bu kiçik məqalədə Hz.Əlinin (ə) Əbu Bəkr və Ömər barəsində “yalançı, günahkar, vəfasız və xain” deməsini ehtiva edən rəvayətin "Səhih Buxari" və "Müsnədi Əbu Yalə" kitablarında necə təhrif edilməsini görəcəksiniz. Əvvəlcə hədisin təhrif olunmayan versiyasını "Səhih Müslim"dən qeyd edirik.

Bu məqalədə Əmirəlmöminin Əlinin (ə) dəstəmaz alarkən başına və ayaqlarına məsh çəkməsi barədə olan hədisin "Səhih-Buxari"də necə təhrif edildiyini müşahidə edəcəksiniz. Doğru dəstəmaz da məhz budur. Əvvəlcə hədisin "Müsnədi Əbu Davud"da olan orjinalına baxaq.

Hədəf bəzilərinin təsəvvür etdiyi kimi, səhabələrə tənə vurmaq deyil. Hədəf, sadəcə sələfilərin gizlətməyə çalışdıqları tarixi həqiqəti üzə çıxarmağa səy göstərməkdir.

Səhabələr arasında, xüsusən Hz.Əli (ə) və bəzi məşhur səhabələr arasında "qardaşlıq əlaqələri" haqqında əfsanələr hər zaman təbliğ edilməyə çalışılır. Əziz əhli-sünnə nümayəndələrinin inancına hörmət etməklə bərabər, bu kimi faktlar haqqında danışmamalarını tarixə xəyanət kimi qiymətləndiririk. İnanc öz yerində, nəyə inanmaqda sərbəstsiniz. Ancaq təraxi gizlətməkdə, əsla!

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Demək Abdullah ibn Səbanın şəxsiyyət həqiqətdir, bundan bixəbərlik və ya bunu inkar etmək mümkün deyildir. Ona görə də onun varlığına dair mötəbər mənbələrimizdə və kitablarımızda hədis və rəvayətlər yer alıb”.

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Yuxarıda qeyd edilən dəlillərdən bunları əldə edirik:

1. Abdullah ibn Səba adlı şəxsin, onun tərəfdarlarından ibarət olan və onun çağırışlarına dəvət edən firqənin mövcud olması. Bu firqə səbaçılar adı ilə tanınırdı”.

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Abdullah ibn Səba bir çox şiənin əhli-sünnəni tənqid etməsinin səbəblərindən biridir. Şübhə yoxdur ki, əhli-sünnədən İbn Səba haqqında söz açanlar olduqca çoxdur. Lakin şiələr onlarla ixtilaflarına görə, buna əsla əhəmiyyət vermirlər”.

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Biz şiələrin nəzərinə əsasən, Abdullah ibn Səba saxta və heç bir həqiqəti olmayan şəxsiyyətdir ki, əhli-sünnə şiələri və onların əqidələrini bədnam etmək məqsədilə onu uydurmuş, camaatı Əhli-Beyt məzhəbindən uzaqlaşdırmaq üçün şiə etiqadının əsasının qoyulmasını onun adı ilə bağlamışdır”.

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Şiəliyə daxil edilmiş belə batil əqidələri inkar etmiş və eyni aqibətlə üzləmiş bir çox insan vardır. Mənimlə də elə rəftar etsələr, bu, əsla qəribə olmaz!!!”

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Bilirəm ki, bu kitabım yanlış təkzib, töhmət və inkarla qarşılaşacaq. Bu mənə əsla zərər vermir. Çünki bunların hamısını hesaba almışam. Onlar məni İsrailə, ABŞ-a işləməkdə ittiham edəcək, dinimi və şəxsiyyətimi dünya malına satdığımı söyləyəcəklər. Bu, təəccüblü deyil. Dostumuz Əllamə Seyid Musa Musəvini də eyni töhmətlərlə ittiham etmişlər. Hətta Seyid (!) Əli əl-Ğərəvi demişdir: “Səud kralı Fəhd ibn Əbdüləziz dr.Musəvini Səud ailəsindən olan gözəl qadınla və var-dövlətlə tovlamış, vəhhabi məzhəbinə keçməsi üçün Amerika banklarından birində onun hesabına əhəmiyyətli məbləğdə pul yatırmışdır”.

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Bu müddət ərzində tanış olduğum dini mərcələrlə, alim və ağalarla əlaqələrim davam edirdi. Qarşıma qoyduğum nəticəni əldə etmək üçün onlara qaynayıb-qarışırdım. Bir gün tam qənaətimlə çətin qərar almalı olacağımı bilirdim. Lakin bunun üçün münasib bir fürsət gözləyirdim”.

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Bundan sonra həmin mövzu haqda ciddi düşünməyə başladım. Belə ki, biz Əhli-Beyt məzhəbini öyrənirik, lakin öyrəndiklərimiz arasında Əhli-Beyti (ə) təhqir edən məsələlərlə qarşılaşırıq; Allaha ibadət etmək üçün şəriət öyrənirik, ancaq oradakı mətnlərdə Uca Allaha qarşı açıq-aydın küfrlər yer alıb.

Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Bir gün məni düşündürən məsələlərdən bir neçəsi barədə soruşmaq üçün elmi hövzənin ustadlarından birinə yaxınlaşdım. O, uzaqgörən şəxs idi və məndəki bu sualları necə həll edəcəyini yaxşı bilirdi. Sadə sözlərlə onları elə beşikdəcə boğmağa çalışaraq mənə dedi: “Hövzədə nə oxuyursan?”

“Allah, sonra da tarix naminə” kitabının müəllifi Hüseyn əl-Musəvi yazır:

“Kərbəlada doğulmuş və şiə mühitində, dindar valideynimin himayəsində böyümüşəm.

Bəhaullah adı ilə tanınan Mirzə Hüseyin Əli Tehranda anadan olmuşdur. Atası, Qacar şahı Muhəmmədin sarayında vergi işlərinə baxırdı. Atası, vəzifədə işlədiyinə görə istəyirdi ki, uşaqları da oxumuş olsunlar. Buna görə də çalışırdı ki, uşaqlarına yaxşı təhsil versin və bunun üçün evə müəllimlər gətirirdi. Bəhaullahın böyük qardaşı Mirzə Həsən bu təhsilin nəticəsində Rus səfirliyində işə düzəldi. Bəhaullahın isə dərs oxumağa marağı yox idi və buna görə də o heç bir sənət sahibi deyildi. Əvəzində isə vaxtını gəzməyə, əyləncəyə, şer deməyə ayırırdı. Buna görə də Bəhaullah qarışıq fikirlərə düşmüşdür.

“19-cu əsrdə almanlar Azərbaycan torpağlarında nə axtarırdılar?”

III HİSSƏ

Bundan əvvəl də mövzü ilə əlaqədar dəyərli oxuculara məlumat təqdim olunmuşdur. Məlum məqalə sahibinin iddialarına rəddiələr silsiləsinin ardını diqqətinizə catdırmaq istəyirik.

“ 19-cu əsrdə almanlar Azərbaycan torpağlarında nə axtarırdılar?”

II HİSSƏ

Məlum mövzu ilə bağlı qeyd olunan məqalənin müəyyən bəndlərinə cavab vermişdik. İndi isə digər nüanslar və təqdim olunan rəddiyələri diqqətinizə çatdırırıq.

XX əsr sələfi (vəhhabi) alimləri arasında ən öndəgedənlərdən olan İbn Useyminin fətvalarının toplandığı kitabda yazılır:

“19-cu əsrdə almanlar Azərbaycan torpağlarında nə axtarırdılar?”

Bəşəriyyət tarixi 124 000 peygəmbərin gəlişinin və təbliginin şahidi olub ki onlardan birincisi Adəm (ə.s.) olub, sonuncusu isə Xatəməl-Nəbiyyin Muhəmməddir (s.a.a.s.). Amma tarix bu sayda peygəmbərlərin varlığı ilə paralel, maddi mənfəət əldə etmək üçün, isanları haqq yolundan azdıraraq özlərini ilahi höccət elan edən yalançı xilaskar və məsihlərin şahidi olmuşdur.

Əhli-sünnə alimi Əbu Cəfər ət-Təbəri səhabələr haqqında əqidəsini bəyan edərkən yazır:

Əziz oxucular, bildiyiniz kimi, on iki imamçı cəfəri şiələri əhli-xilaf tərəfindən "rafizi" olaraq adlandırılırlar. Bu məqalədə əhli-xilaf alimlərindən biri olan Qazi əl-İyazın rafizi adlandırdığı şiələrin peyğəmbərlərin yalan danışa bilməsinə, həmçinin İmam Əlinin (ə) Hz.Peyğəmbərlə (s) peyğəmbərlikdə şərik olduğunu iddia etmiş və buna görə də onları kafir adlandırmışdır. İnsaf əhli bu inancın şiələrə heç bir aidiyyatı olmamasını bilir və bu iftiralardan uzaqdır.

Əsrlərdir bəziləri Ömərin Ümm-Gülsümlə nikahı əfsanəsinə istinad edərək, xəlifələrlə Əhli-Beyt arasında məhəbbət və dostluq olduğunu iddia edirlər. Adıçəkilən əhvalatın gülünc və əsassız bir iddiadan başqa bir şey olmasına baxmayaraq, İbn Teymiyyə əl-Hərranidən gətirəcəyimiz aşağıdakı sitat bu və bu kimi iddialara tutarlı cavab olacaq.

Bağışlayan və Mehriban Allahın adı ilə.

Ayətullah Sübhaninin Allahın maddi gözlə görməyin imkansız olmasına dair istinad etdiyi digər bir ayə "Әraf" sürəsinin 143-cü ayəsidir. Ayədə belə deyilir: "Elə ki, Musa Bizim vədələşdiyimiz yerə gəldi və Rəbbi onunla (vasitəsiz) danışdı, (Allaha) «ey Rəbbim, (Özünü) mənə göstər, Sənə baxım dedi. Rəbbi ona dedi: Məni əsla görməyəcəksən". Sübhaniyə görə, ayədən keçən "lən" inkar ədati ərəb dilinin qaydalarına əsasən, əbədilik bildirir. Yəni, ayədə Allahın görülməsi dünya və axirəti fərqi qoyulmadan əbədi şəkildə inkar edilir. Bu da onu göstərir ki, Allahın dünyada görülməsi imkansız olduğu kimi, axirətdə də görüləcəyi barədə olan iddialar yanlışdır.

Ancaq Rüstəm bəyə görə, Sübhaninin bu iddiası yanlışdır, çünki, "lən" ədatı özlüyündə əbədiyyəti bildirmir. Sübhaninin şahid qismində qeyd etdiyi ayələrdə əbədiyyət mənası varsa, bu yalnızca əlavə dəlillərin (qərinə) vasitəsiylə anlaşılmaqdadır.

İslam tarixi ilə yaxından tanış olan hər bir kəs Əhli-beytin (ə) fəzilətlərinin gizlədilməsi yaxud yalan hesab edilməsi, bunun əvəzində kimlərinsə olmayan fəzilətlərinin uydurulmasından xəbərdardır. Bu dəfə əhli-sünnə hədis elmində xüsusi rola malik Süleyman ibn Mehran əl-Əmaşın çox mühüm bir etirafını sizə təqdim edəcəyik:

Bəhailik missioner təşkilatıdırmı?

Bütün missioner təşkilatlar kimi Bəhailik də missionerlik fəaliyyətini şübhəsiz inkar edir. Çünki xarici ölkələrin din adı altında öz missiyalarını yerinə yetirməsi qəbul edilməzdir. Amma Bəhailiyin həm tarixinə, həm də indiki zamanına nəzər etsək, onların missionerlik fəaliyyəti ilə məşğul olduğlarını görərik. Xüsusilə missionerlik fəaliyyətini daha çox qərb ölkələri tərəfindən təşviq edildiyinə diqqət etsək, Bəhailiyin də məhz bu ölkələrlə olan ciddi və isti münasibəti missionerlik fəaliyyətlərini danılmaz edir.

Bağışlayan və Mehriban Allahın adı ilə.

Ayətullah Sübhaninin Allahı maddi gözlə görməyin imkansız olmasına dair istinad etdiyi digər bir Quran ayəsi "Taha" sürəsinin 110-cu ayəsidir. Ayədə aşkar olaraq "Onlar, Allahı elmlə əhatə edə bilməzlər" deyilir.

Bəhailkdə ixtilaf, parçalanma, firqəçilik varmı?

Bəhailər, Bəhailikdə parçalanmanın və firqəçilyin, uca səslə, olmadığını desələr də, tarixə nəzər etdikdə bunun tam əksini görürük. Bəhailik elə beşikdən, həm babilik zamanında, həm də Bəhailiyin yaranması ərəfəsində çox sayda ixtilaf və parçalanmalara şahid olmuşdur. Babilik zamanında, Bab olmaq uğrunda Mirzə Əli Məhəmməd Şirazi ilə digər babilər arasında çəkişmələr olmuşdur. Bunlardan Kərimxan Kermani, Mirzə Şəfi Təbrizini göstərmək olar. Bəhaullahın zamanında isə Mirzə Əsədullah Dəyyaninin tərəfdarları özlərini Dəyyanilər, Molla Məhəmməd Əli Barfruşun tərəfdarları özlərini Quddusilər, Bəyan kitabını özlərinə rəhbər götürənlər Bəyanilər, Bəhaullahın tərəfdarları isə özlərini Bəhai adlandıraraq firqələrə parçalandılar.

Bağışlayan və Mehriban Allahın adı ilə.

Növbəti məqalədə Rüstəm bəy Ayətullah Sübhaninin Qurani-Kərimdə keçən bəzi ayələrə istinad edərək Allahın maddi gözlə görülməsinin imkansız bir hal olmasına dair gətirdiyi dəlilləri, öz təbiriylə desək, çürütməyə cəhd göstərir. Amma əsas mətləbə keçməzdən qabaq sətiraltı şəkildə şiə məzhəbinin müstəqil bir kimliyə sahib olmadığını, sahib olduğu hər şeyi mötəzilə məzhəbindən aldığını söyləyir. Guya şiələrin böyüklərindən olan Hişam ibn əl-Həkəm əvvəllər təcsim inancında olmuş, daha sonra bu şəkildə irəliləməyin mümkün olmadığını görən şiələr məcbur qalaraq qurtuluşu mötəzilənin fikirlərinə sarılmaqda görüblər.

Adı: Eduardo Anielli

Ölkə: İtaliya

Dini: Xristian/katolik

Bağışlayan və Mehriban Allahın adı ilə.

Ayətullah Sübhani Qurani-Kərimdə keçən bir sıra ayələrə (Bəqərə 55-56, Nisa 153, Әraf 143-155) istinad edərək görülmənin özlüyündə Quran tərəfindən pisləndiyi, çirkin bir əməl olduğunu söyləyir. Rüstəm bəy isə bu irada Әbul-Həsən Әşərinin verdiyi cavabla qarşılıq verir.

1. İmam Baqir (əleyhissalam) buyurmuşdur:

بنى الاسلام على خمسة اشياء، على الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولايه.

Sual: Səhabə Süheyb ər-Rumi barədə şiələrin mövqeyi necədir?

Bağışlayan və Mehriban Allahın adı ilə

Ayətullah Sübhani Allahın maddi gözlə görülməsinin mümkün olmasına dair bəzi izahların olduğunu qeyd edir. Deyir bəziləri görmənin cəhət və yön olmadan imkansız olduğunu anladıqdan sonra belə bir çıxış yolu təqdim ediblər ki, guya axirət dünyasının qanunları dünya həyatından fərqli şəkildə olduğu üçün orada Allahı heç bir cəhət və yön olmadan maddi gözlə görmək mümkün olacaq. Sübhani isə bu işin özlüyündə imkansız bir hal olduğu üçün bu yöndən dünya və axirət ayırımının burada mənasız olduğunu yazır.

Sual: Useyd ibn Xudeyr kimdir? Əhli-Beytin dostlarından, yoxsa düşmənlərindən olmuşdur?

Bağışlayan və Mehriban Allahın adı ilə

Ayətullah Sübhaninin Allahın maddi gözlə görülməsinin imkansız olmasına dair təqdim etdiyi dəlillərdən biri də budur ki, Allaha nisbət verilən əl, ayaq, göz və buna bənzər digər sifətlər lüğəvi mənada qəbul edildiyi təqdirdə onların keyfiyyətlərini inkar etmək, həqiqətdə onların varlığını inkar etmək deməkdir. Buna görə də əgər göz ilə görmək lüğəvi mənasında qəbul edilərsə, o zaman yön və müqabələ (üzbəüz dayanma) olmadan Allahı maddi gözlə görmək mümkün deyildir.

Sual: Şiə alimlərinin Səd ibn Əbu Vəqqasa münasibəti necədir? İmam Əliyə (ə) qarşı etdiyi hərəkətə görə batil şəxs hesab edilməli, yoxsa İmam Həsənə (ə) qarşı etdiyi hərəkətə görə cənnət əhli sayılmalıdır?

Bağışlayan və Mehriban Allahın adı ilə

Məqalənin ikinci hissəsində müəllif Ayətullah Cəfər Sübhaninin Fəxr ər-Raziyə yönəlik gətirdiyi iradları müzakirə edərək onları cavablandırmağa çalışır.

Fəxr ər-Razinin iddiasına görə, məkan və cəhətdə olmaqdan uzaq olmaq kimi bir xüsusiyyətə sahib olan Allahın görülməsinin qeyri-mümkün olması məsələsi iddia olunduğu kimi bədihi deyildir. Belə ki, bu mövzu ətrafında islam alimləri tərəfindən fərqli fikirlərin söylənməsi əslində məsələnin nəzəri olduğunu göstərir. Әgər məsələ iddia olunduğu kimi bədihi olmuş olsaydı, mövzu ətrafında heç bir ixtilaf yaranmazdı.

Bağışlayan və Mehriban Allahın adı ilə

Məlum olduğu kimi, Allahın görülməsi (Royətullah) məsələsi islam alimləri arasında ciddi şəkildə fikir fərqliliyinin yaranmasına səbəb olmuş önəmli məsələlərdən biridir. Mövzu birbaşa inancla bağlı olduğuna görə olduqca həssasdır.

Bir dəstə İslam aliminin inancına görə, Allahın görülməsi özlüyündə mümkün olan bir haldır. Sadəcə olaraq, həmin görmə prosesi bu dünyada deyil, yalnızca axirətdə baş tutacaq. Ancaq digər dəstəyə görə, Allahın görülməsi özlüyündə qeyri-mümkün olan bir işdir. Belə olan təqdirdə, istər dünya olsun, istərsə də axirət, fərq etmir, Allahın görülməsi özlüyündə mümkünsüz bir hal olduğu üçün bu proses heç zaman həyata keçməyəcək.

Adı: Mutəsim Seyid Əhməd

Ölkə: Sudan

Məzhəbi: Şafei

Adı: Mərvan Xəlifat

Ölkə: İordaniya

Məzhəbi: Şafei

Adı: Sabah Əli Əl-Bəyati

Ölkə: İraq

Məzhəbi: Şafei

Sual: İbn Məsud kimdir? Əhli-Beyt dostlarından olmuşdurmu? İmam Əlinin (ə) vilayətinə etiqad edirdimi?

Ali-İmran surəsinin 35-36-cı ayələri: “İmranın zövcəsinin (Hənnənin): 'Ey Rəbbim, bətnimdəkini Sənə xidmətkar (qul) olmaq üçün nəzir edirəm. (Bu nəziri) məndən qəbul et! Əlbəttə, Sən eşidənsən, bilənsən!' – dediyini xatırla!. Ondan azad olduğu zaman demişdi: 'Ey Rəbbim! Mənim qızım oldu' – Allah onun nə doğduğunu daha yaxşı bilirdi, – 'axı oğlan qız kimi deyildir. Mən onun adını Məryəm qoydum, onu və onun nəslini lənətlənmiş şeytandan (qorunmağı) Sənə həvalə edirəm'” qadınla kişi arasında ayrıseçkilik məzmunu daşıyırmı?

Həzrəti Məhdi mövzusu həmişə demək olar ki, bütün zamanlarda aktual mövzu olmuşdur. Və insanlar həmişə bir şəxsin gəlib yer üzünü zülmlə dolduğu kimi ədalətlə dolduracağına inanır. Bu mövzu yəhudilik zamanında da xristianlıq zamanında da önəmli mövzu olmuş və zühur, əqidə məsələsinə çevrilmişdir.

Dövrün xəlifələrinin ciddi qadağasına baxmayaraq, şiələr Peyğəmbərin həyat yolu və hərbi yürüşləri barədə məlumatları dəyərli kitablar halında toplayıb gələcək nəsillərə ötürmüşlər. Belə şəxsiyyətlərə misal olaraq aşağıdakıları göstərə bilərik:

Tarix bizə Bilalın xilafət məsələsində mövqeyi ilə bağlı çox şey nəql etmədiyi üçün bu barədə qəti söz demək mümkün deyil. Lakin əlimizdə mövcud olan məlumatlardan onun ilk xəlifələrə müxalif olduğu başa düşülür. Buna dəlalət edən şeylərdən biri Ömərin Bilalı Şama göndərməsidir. Mirzə Nuri “Xatimətül-müstədrək” kitabında belə nəql edir:

Bəzi hədislərdən belə başa düşülür ki, Zülfüqar imamların bir-birlərindən irs aldıqları xüsusi əşyalardandır. Bu hədislərə əsaslandığımız zaman, onun hal-hazırda sonuncu imamda – İmam Zamanda (ə.f) olduğunu deyə bilərik.

Sual: Nə vaxtdan etibarən Məkkədə bütlərə sitayiş edilməyə başlandı? Və bu işi ilk dəfə kim gördü?

Danyal peyğəmbər adı Quranda gəlməyən, amma barəsində çoxlu rəvayətlər nəql edilən bir peyğəmbərdir. Əksər rəvayətlərə görə Babil hökmdarı Nevuxadnesarın müasiri olmuşdur. Danyal peyğəmbər ondan çoxlu zülm və əziyyət görmüşdür. Tarixdən məlum olduğu kimi (yeni) Babil imperiyası Əhəməni hökmdarı Kuruş (Kir) tərəfindən süquta uğradılmışdır.

1848-ci ildə Mirzə Hüseyin Əli Nuri (Bəhaullah) və Tahirə Qəzvininin təşkilatçılığı ilə babilər, məclis təşkil edib İslam dininin qüvvədən düşdüyünü deyərək, babilərin də arasında ixtilafa səbəb olmaqla Bəhailik adlanan yeni bir cərəyan yaratdılar.

Qəzvinli Molla Məhəmməd Təqinin özündən kiçik iki qardaşı var idi. Bunlardan biri Qəzvinli Molla Saleh, digəri isə Molla Məhəmməd Əli Bərəqani idi. Molla Saleh şeyxilər qarşısında tərəfsiz idi və onlara qarşı heç bir fikir bildirməzdi. Ancaq Molla Məhəmməd Əli Bərəqani şeyxilərin tərəfdarı idi və böyük qardaşına qarşı çıxaraq şeyxilərdən himayə edərdi.

Şiələr təkcə kəlam, fəlsəfə və məntiq kimi əqli elmlərlə deyil, həmçinin riyazi və təbii elmlərlə də məşğul olmuşlar. Onların bu elm sahələrindəki fəaliyyətini ötən əsrlər boyu yazdıqları kitablarda müşahidə etmək mümkündür. Burada belə şəxslərdən bir qismi barədə əsərləri ilə birgə çox qısa məlumat veririk:

16) Nə üçün “bəsmələ”də Allahın digər sifətləri deyil, yalnız rəhmanlıq və rəhimlik sifətləri qeyd olunmuşdur?

- Çünki rəhmət sifəti qəlbləri Allaha tərəf cəzb edə və onları Allaha bağlaya bilən bir sifətdir. Onun eyniylə cazibə qanuni kimi ümumilik özəlliyi vardır. Allahın rəhmət sifəti geniş bir sifət olub Onun digər rübubi sifətlərini əhatə edir.

Bütün Quran surələri içərisində Həmd surəsinin xüsusi yeri vardır. Bu surə öz səslənişi və konteksti ilə digər surələrdən fərqlənir. Allah tərəfindən yaradılış və ölümdən sonrakı həyatın iqrarı ilə başlayıb, dua və yalvarışla bitir.

Ərəb morfologiya elminə dair ilk kitab yazmış şəxs şiə Əbu Osman Əl-Mazinidir.

Morfologiya elminə dair ən geniş həcmli kitab isə yenə şiə olan Məhəmməd ibn Həsən Əl-Əstərabadi Ət-Tusi tərəfindən qələmə alınmışdır. Onun morfologiya elminə dair yazdığı “Şərhuş-şafiyə” və sintaksis elminə dair yazdığı “Şərhul-kafiyə” kitabları öz sahələrində ən dəyərli əsərlərdən hesab olunurlar. Süyutinin məlumatına görə, Tusinin “Kafiyə” kitabına yazdığı şərh bu kitaba yazılmış şərhlər içərisində tayı-bənzəri olmayan ən üstün şərhdir.

Şiə fiqhi genişliyi, əhatəliliyi, dərinliyi, dəqiqliyi və dövrün tələb və yeniliklərinə uzlaşmaq qabiliyyəti ilə seçilən qədim köklərə malik bir fiqhdir. On iki imam şiə fiqhi ilk növbədə Qurani-Kərimə, daha sonra Əhli-Beyt və ya güvənilən səhabə və tabeilər vasitəsi ilə nəql edilmiş Peyğəmbər sünnəsinə əsaslanır. Quran və sünnə ilə yanaşı şiə fiqhi fiqhin müvafiq məsələlərində ağıl və icmanı da mötəbər mənbələr qəbul edir.

Bəhailik, Babiliyin davamı, ya da Babilik Bəhailiyin hazırlayıcısıdır. Mirzə Əli Məhəmməd Şirazi (Bab) özünü İmam Məhdinin “qapısı” (babı) olduğunu iddia edib, xalq tərəfindən etirazla qarşılandıqdan sonra hökümət tərəfindən həbs edildi. Mirzə Əli Məhəmməd Şirazi (Bab) 1848-ci ildə Çehrek həbsxanasında olarkən, bəzi babilər Mirzə Hüseyin Əli Nuri (Bəhaullah) və Tahirə Qəzvinin rəhbərliyi ilə, Babın məqamı və onun qarşısında vəzifələrinin nə olacağı haqqında, Şəhrud şəhərinin yaxınlığında olan Bədəşt ovalığında toplandılar.

Saleh ibn Abdullah Əd-Dərviş Şeyx Cəfər Sübhaniyə ünvanladığı bir məktubda Nəhcül-Bəlağənin İmam Əliyə mənsubluğuna şübhə ilə yanaşaraq belə yazır:

Qurani-Kərimin tədqiqi və öyrənilməsi bu işin açarı sayılan bir sıra elmlər olmadan mümkünsüzdür. Əgər bu elmlər olmasaydı, Quran başa düşülməz, onun dünyanın müxtəlif yerlərində yayılması mümkünsüz olardı. Əgər bu elmlər olmasa və inkişaf etməsəydi, bütün müsəlmanlar, hətta ərəblərin özləri belə Qurani-Kərimdən lazımınca yararlana bilməzdilər.

İbn Həzm, İbn Əl-Cəuzi, İbn Teymiyyə və bunlara bənzər digər şəxslər şiələrə iftira atarkən camaatın bu yalanlara aldanacağını zənn etmişlər. Lakin zənlərində yanılmışlar, çünki tez bir zamanda qurduqları tor sökülmüş, atdıqları iftiralar bir-bir ifşa olunmuşdur. Bu şəxslərin kitablarına nəzər salan kəslər bu şəxslərin şiələrə iftira atmaqda bir-birləri ilə yarışdıqlarını görə bilərlər. Sanki bu adamlara görə, ən yaxşı yalanı kim uydursa, ən üstünü də odur!

“Ərəbçiliyin və islamın qoruycusu, ərəb millətinin şərq qapısının sarsılmaz mühazifəçisi” Əbu Musəb Əz-Zərqavi¹ yaxşı tanıdığımız “cihad” fəaliyyətlərindən əlavə, elmi və əxlaqi inciləri ilə də bizi məftun etməkdə davam edir.

Şiələrə qarşı təəssübkeşliyi ilə tanınan İbn Əl-Cəuzi özünün “Əl-Mauduat” kitabında şiələrə iftira ataraq yazır:

Adı: Əbdürəbbih

Ata adı: Əyən

Baba adı: Sinsan

Künyəsi: Əbülhəsən

Nisbəsi: Şeybani

Ləqəbi: Zürarə

Sual:

Səlahəddin Əyyubi kimdir? Səlib yürüşçülərinə qarşı hansı xidmətləri olmuşdur? Şiələrə münasibəti necə idi? Fatimilər dövlətini necə devirmişdir?

Tarix boyunca özlərini Məhdi və ya Məhdinin xas naibləri olaraq tanıdan bir çox saxta iddiaçılar meydana çıxmışdır. Bunlara misal olaraq Qadiyani, Sudanlı Məhdi və Şirazlı Əli Muhəmmədi (Bab) göstərə bilərik.

Furat Əl-Kufi özünün “Təfsir” kitabında İmam Sadiqdən belə nəql etmişdir:

من عرف قدر فاطمة فقد أدرك ليلة القدر، وانّما سُمّيت فاطمة لأن الخلق فُطموا عن معرفتها

Xanım Zəhranın (s.ə) şəhadət günü barədə nəql olunmuş şiə hədisləri üç qrupa bölünür:

Rəvayətlərə görə, hz. Fatimə (s.ə) hz. Peyğəmbərimizin (s.ə.a) vəfatından sonra onun qəbri üstə gələr, onun qəbrinin torpağından bir ovuc götürüb üzünə və gözünə qoyar, uzun-uzun iyləyər, öpər, bununla rahatlıq tapardı. Rəvayətlərə görə, xanım xeyli ağlayar və belə bir şer oxuyardı:

Adı: Abdullah

Atası: Əbdul-Muttəlib.

Anası: Fatimə binti Umeyr.

Doğum tarixi: Hicrətdən 81 il öncə.

Doğum yeri: Məkkə

Adı: Aminə.

Atası: Vəhəb bin Əbdi-Mənaf.

Anası: Bərrə binti Əbdul-uzza.

Doğum tarixi: Hicrətdən 76 il öncə.

Doğum yeri: Məkkə.

Quran insani yaşayış kodekslərindən ibarət bir külliyyat, doğrunu yalnışdan ayırmağa kömək edən bir bələdçi, insanları zülmətdən nura sarı çıxaran bir hidayət kitabıdır. Bu kitab bəzi elmi həqiqətlərə işarə etsə də bütünlükdə elmi kitab deyil.

Müqəddimə

Məhdəviyyət mövzusunun ən mühüm və diqqəti cəlb edən məsələlərindən biri də İmam Mehdinin (ə.f) uzunömürlülüyü  məsələsidir. Bu movzu daim islam mütəfəkkirləri arasında diskusiya və müzakirə movzusu olmuş. Bu barədə müxtəlif iradlar və bu iradlara cavablar verilmişdi.