- Hüdeybiyyə sülhünün qısa tarixi
- Bəhsin mövzusu və hadisənin qabardılmasının 1-ci səbəbi
- Əmr və onun məna növləri
- Peyğəmbərin (s) əmrindəki qeydlər
- Hadisənin qabardılmasının 2-ci səbəbi
- Hadisənin qabardılmasının 3-cü səbəbi
- Peyğəmbərin (s) "saçlarınızı qırxın" əmri
Peyğəmbərin (s) “saçlarınızı qırxın” əmri
Son olaraq Hüdeybiyyə hadisələri ilə bağlı bir şübhəni də qısaca deyib ona cavab vermək istərdik. O da budur ki, bəzi mənbələrə əsasən Peyğəmbər (s) Hüdeybiyyədə sülh bağladıqdan sonra səhabələrə saçlarını qırxmağı (həlq etməyi-həccin əməllərindən biridir) əmr edir. Səhabələrdən isə heç kəs bu işi yerinə yetirmir. Peyğəmbər (s) bu əmri üç dəfə təkrar etsə də heç kəsdən səs çıxmır. Daha sonra Peyğəmbər (s) Ümmü-Sələmənin yanına gəlir. Ümmü-Sələmə qəziyyədən xəbərdar olduqda, Peyğəmbərə (s) “sən onlara heç nə demədən özün qurbanını kəs və saçını qırx”-deyir. Peyğəmbər (s) elə də edir. Daha sonra səhabələr qurban kəsib saçlarını qırxmağa başlayırlar. (Səhih əl-Buxari, cild 2, səh.978)
Əhli-beyt (ə) ardıcılları səhabələrin bu əməlini günah hesab edərək, bu hadisəni səhabələrin ədalətli olmamasına dair dəlil gətirirlər. Qarşı tərəf isə cavabında belə deyir: “O zaman deyirik ki, İmam Əli (ə) də bu səhabələrin içindəydi. Elə isə İmam Əlini (ə) də ədalətsiz hesab edin.”
Cavab: Əlbəttə bu hadisənin həqiqət olmasını qəbul etsək deməliyik ki, Peyğəmbərin (s) bu əmrindən çıxmış şəxslər günah sahibidirlər. Çünki əmrin üç dəfə təkrar edilməsi onun vacib olması deməkdir. Lakin sual doğuran məqam budur ki, Peyğəmbərin (s) əmrindən çıxmış olanlar istisnasız olaraq səhabələrin hamısı idi ya bəziləri?
• Şübhəsiz ki, İmam Əli (ə) Peyğəmbərin (s) bu əmrinə itaət etmişdir. Çünki hər iki tərəfin də qəbul etdiyi bir tək “Əli haqq ilədir, haqq da Əli ilə” hədisinə əsasən İmam (ə) bu hədisin ümumundan xaric olur. Çünki əgər İmam (ə) burada Peyğəmbərin (s) əmrindən çıxmış olarsa, haqdan azmış olar (nəuzu billah). Bu isə səhihliyi və təvatürlüyü sabit olmuş “Əli haqq ilədir” hədisinə ziddir.
• Digər bir tərəfdən əlimizdə dəlil var ki, həmin gün Peyğəmbərin (s) əmrindən çıxmışlar səhabələrin hamısı deyildi. Belə ki, Beyhəqi “Dəlailu ən-Nubuvvə” kitabında yazır:
حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ الأَصْبَهَانِيُّ إِمْلاءً ، قَالَ : أَخْبَرَنَا أَبُو سَعِيدٍ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ الْبَصْرِيُّ بِمَكَّةَ ، قَالَ : حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الزَّعْفَرَانِيُّ ، قَالَ : حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مَيْسَرَةَ ، عَنْ وَهْبِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ قَارِبٍ ، قَالَ : كُنْتُ مَعَ أَبِي فَرَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ : " يَرْحَمُ اللَّهُ الْمُحَلِّقِينَ " ، قَالَ رَجُلٌ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ، وَالْمُقَصِّرِينَ ، فَلَمَّا كَانَتِ الثَّالِثَةُ ، قَالَ : " وَالْمُقَصِّرِينَ " .
“Peyğəmbər (s) buyurdu: Allahın rəhməti olsun saçını qırxanlara. Bu zaman (səhabələrdən) bir kişi: “Bəs, təqsir (saç, saqqal, bığ və ya dırnaqdan bir qədər qısaltmaq) edənlər necə, Ya Rəsulullah?”-dedi. Peyğəmbər (s) 3-cü dəfədən sonra (yəni 3 dəfə saçını qırxanlara rəhmət dedi. Hər dəfəsində isə həmin kişi, bəs təqsir edənlər necə deyə soruşurdu. Bu minvalla 3-cü dəfə soruşduqdan sonra Peyğəmbər s.) buyurdu: Təqsir edənlərə də (rəhmət olsun).”
Əbu Bəkr əl-Beyhəqi, “Dəlailun-Nubuvvə” cild 4, səh 151; Darul-kutubil-ilmiyyə, Beyrut, 1408/1988, təhqiq: Əbdül-muti Qəlaci
Bu hədisin izahında bəzi əhli-sünnə alimləri belə deyir:
وقد تكلموا في أن هذا كان في الحديبية ، أو في حجة الوداع . وقد ورد في بعض الروايات ما يدل على أنه في الحديبية . ولعله وقع فيهما معا . وهو الأقرب . وقد كان في كلا الوقتين توقف من الصحابة في الحلق . أما في الحديبية : فلأنهم عظم عليهم الرجوع قبل تمام مقصودهم ، من الدخول إلى مكة وكمال نسكهم .
فكرر النبي صلى الله عليه وسلم الدعاء للمحلقين ; لأنهم بادروا إلى امتثال الأمر ، وأتموا فعل ما أمروا به من الحلق وقد ورد التصريح بهذه الحالة في بعض الروايات . فقيل " لأنهم لم يشكوا " .
“Bu hadisənin Hüdeybiyyədə yaxud Vida həccində olması müzakirə mövzusudur. Bəzi rəvayətlərdə Hüdeybiyyədə baş verməsi varid olub. Bəlkə də hər ikisində olmuşdur. Ən yaxın olan nəzər də elə budur. Çünki hər iki vaxtda səhabələrin həlqddən imtina etmələri baş vermişdir. Hüdeybiyəyə gəlincə (ona görə həlq etmədilər ki), onlara əməllərini tamamlamamış və Məkkəyə daxil olmaq istəyini yerinə yetirməmiş geri qayıtmaq ağır gəlirdi.
Peyğəmbər həlq edənlərə (saçlarını tamamilə qırxanlara) ona görə üç dəfə rəhmət diləyir ki, onlar əmrə tabe olmuş və onlara əmr ediləni tamamlamışdılar. Həmçinin bu hal bəzi rəvayətlərdə açıq-aşkar varid olmuşdur və belə deyilmşdir: “Çünki onlar şəkk etmədilər. ”
İbn Dəqiq əl-İd, “İhkamul-Əhkam” cild 2, səh.101; Mətbəə Sünnətul-Muhəmmədiyyə, Qahirə, 1372/1953
Bu iki mənbəyə diqqət etdikdə məlum olur ki, Peyğəmbərin (s) “həlq edin (saçlarınızı qırxın)” əmrindən çıxanlar heç də bütün səhabələr olmamışdı. Onların bəziləri əmrə tabe olaraq saçlarını qırxmış, bəziləri isə Məkkəyə girə bilmədikləri ilə razılaşmayıb sadəcə təqsir etmişlər. Peyğəmbər (s) isə əmrə tabe olanlara üç dəfə rəhmət oxumaqla, əmrə tabe olmayanları bir növ məzəmmət etmişdir. Deməli həmin gün Peyğəmbərin (s) əmrinə tabe olmayanlar istisnasız olaraq bütün səhabələrə şamil deyil.
İmam Əliyə (ə) gəlincə isə... O Həzrətin (ə) əmrə tabe olmayanların sırasında olmasını deyən heç bir xüsusi dəlil yoxdur. Buna görə də “İmam (ə) da onların sırasında olmuşdur” demək böhtan və iftiradan başqa bir şey deyildir.
Əlhəmdu lillahi Rəbbil-aləmin
Əli Abdullah
313news.net