Sual: Başqa planetlәrdә canlı hәyat vardırmı? Әgәr yerdәn kәnarda hәyat vardırsa, mәdәniyyәt dә vardırmı? Yoxsa mәdәniyyәt yalnız yer kürәsindәdir? İslam alimlәri bu barәdә nә deyir?
Cavab: Varlıq alәmi o qәdәr geniş vә әzәmәtlidir ki, bu әzәmәt qarşısında bütün alimlәr heyrәtdәdirlәr. Yalnız bizim qаlаktikаdа yüz әlli milyard ulduz vardır. Onların bir çoxu bizim günәşә oxşayır. Varlıq alәminin genişliyini nәzәrә aldıqda inanmaq olmur ki, hәyat tәkcә yer üzәrindәdir. Hәr halda astrоnomların fikrincә, günәş sistemindәki digәr planetlәrdә hәyat olması ehtimalı zәifdir. Hәlә ki aparılan tәdqiqatların nәticәsi hәmin planetlәrdә hәyat olması fikrini tәsdiqlәmir.
Amma bütün deyilәnlәr hәlә ki fәrziyyәdir. Çünki biz günәş sisteminin digәr planetlәrindәn birindәn yerә doğru baxsaydıq, güman ki, yerdә hәyat olmadığını zәnn edәrdik. Başqa planetdә olanlar bizim planet haqqında araşdırma aparsaydılar, öldürücü oksigenlә әhatә olunmuş yerdә hәyat olmadığını düşünәrdilәr. Onlar haradan bilsinlәr ki, insan orqanizmi hәmin bu oksigenlә tәnәffüs almaq üçün tәnzimlәnmişdir! Yerdәn başqa planetlәrә göndәrilәn stansiyalar üç yüz kilometrdәn şәkillәr çәkirlәr. Bu şәkillәr әsasında qәti bir söz demәk çәtindir.
Mәşhur dünya astrоnomlarının yazdığı “Biz dünyada tәk deyilik” kitabında bildirilir ki, yerdәn kәnarda hәyat mövcuddur. Hәtta onların fikrincә, yerdәn kәnar hәyat daha inkişaf etmiş sәviyyәdәdir. Әgәr tәkcә bizim qаlаktikаdа yüz әlli milyarda yaxın ulduz varsa, elәcә dә, hәr bir ulduz sisteminin öz planetlәri olarsa, hәmin sistemlәrdә hәyat olmadığını iddia etmәyә heç bir әsasımız yoxdur. Hәr halda bu işlә mәşğul olan elmi mәrkәzlәrdә tәdqiqatlar davam etdirilir.
Bu mәsәlәyә münasibәtdә İslamın mövqeyi aydındır. Quran vә islami hәdislәr on dörd әsr bundan öncә uyğun sualları cavablandırmışlar. Hәmin mövzuda danışmazdan qabaq bir mühüm nöqtәni qeyd edәk: Müvәhhid, allahpәrәst bir fәrdin nәzәrindә varlıq alәmi ilahi hikmәtlә yaradılmışdır. Bütün varlıq alәmi hikmәtlә yarandığı tәqdirdә bu nәhayәtsiz okeanın tәkcә bir nöqtәsindә hәyat olması şübhә doğurur.
Canlı hәyatın yalnız yerdә olması ilahi hikmәtlә bir araya sığmır. Qurani-mәciddә sәmadakı canlı varlıqlar yad edilәrәk, Allahın qüdrәtinin vәsfindә belә buyurulur: “Göylәri, yeri vә orada canlıları yaradıb yaymağı Onun qüdrәt nişanәlәrindәndir...”1 Başqa bir ayәdә oxuyuruq: “Göylәrdә vә yerdә olan bütün mәxluqlardan elә biri yoxdur ki, Rәhmanın hüzuruna bir qul kimi gәlmәsin.”2 Bu kimi ayәlәrdәn görünür ki, sәmalarda canlı vә düşüncәli varlıqlar mövcuddur. Onlar da Allah qarşısında vәzifәlidirlәr vә qiyamәt günü Allahın hüzuruna toplanasıdırlar. Uyğun mövzuda bir rәvayәt dә nәql etmәklә kifayәtlәnirik: Әmirәl-möminin (ә) ulduzlar haqqında belә buyurur: “Bu ulduzlar yer üzәrindәki şәhәrlәr kimi şәhәrlәrdir...”3
Şәhidlәr ağası hәzrәt Hüseyn (ә) öz duasında belә deyir: “Pәrvәrdigara, kәlmәlәrinә, sözlәrinә, hikmәt ocaqlarına, sәmalarına vә yerinin sakinlәrinә and verirәm!” Duanın mәtnindәn aydın şәkildә görünür ki, sәmaların da sakinlәri vardır. Bәzi alilmlәr sәma sakinlәrinin mәlәklәr olduğunu bildirsәlәr dә, bu baxışın qәti bir dәlili yoxdur.
1 “Şura, 29.
2 “Mәryәm”, 93.
3 “Sәfinәtul-bihar”, c. 2, s. 574.
“Dini suаllаrа cаvаblаr”, Аyәtullаh-üzmа Mәkаrim Şirаzi və Аyәtullаh Cәfәr Sübhаni, səh. 277-278